Kodi pali mapulaneti ena omwe malo awo ndi ofanana ndi athu? Chifukwa cha kupita patsogolo kwa sayansi ya zakuthambo, tsopano tikudziwa kuti pali mapulaneti masauzande ambiri ozungulira nyenyezi zakutali. Kafukufuku watsopano akuwonetsa kuti ma exoplanets ena m'chilengedwe ali nawoheliummlengalenga wolemera. Chifukwa cha kukula kosalingana kwa mapulaneti mu dongosolo la dzuwa ndi zokhudzana ndiheliumzomwe zili. Kutulukira kumeneku kungatithandize kumvetsa bwino za chisinthiko cha mapulaneti.

Chinsinsi cha kupatuka kwa kukula kwa mapulaneti a extrasolar

Sizinali mpaka 1992 pomwe exoplanet yoyamba idapezeka. Chifukwa chimene chinatenga nthawi yaitali kupeza mapulaneti kunja kwa mapulaneti a dzuŵa n’chakuti atsekeredwa ndi kuwala kwa nyenyezi. Choncho, akatswiri a zakuthambo atulukira njira yochenjera yopezera ma exoplanets. Imayang'ana kuchepa kwa mzere wa nthawi dziko lapansi lisanadutse nyenyezi yake. Mwanjira imeneyi, tsopano tikudziwa kuti mapulaneti ndi ofala ngakhale kunja kwa mapulaneti athu. Pafupifupi theka la dzuwa ngati nyenyezi lili ndi kukula kwa pulaneti limodzi kuchokera ku Earth mpaka Neptune. Mapulanetiwa amakhulupirira kuti ali ndi mpweya wa "hydrogen" ndi "helium", womwe unatengedwa kuchokera ku mpweya ndi fumbi lozungulira nyenyezi pobadwa.

Chodabwitsa, komabe, kukula kwa ma exoplanets kumasiyana pakati pa magulu awiriwa. Imodzi ndi yaikulu kuwirikiza ka 1.5 kukula kwa dziko lapansi, ndipo ina imaposa kuŵirikiza kaŵiri kukula kwa dziko lapansi. Ndipo pazifukwa zina, palibe chilichonse pakati. Kupatuka kwa matalikidwe uku kumatchedwa "radius Valley". Kuthetsa chinsinsi ichi kumakhulupirira kuti kumatithandiza kumvetsetsa mapangidwe ndi kusinthika kwa mapulaneti.

Mgwirizano wapakatiheliumndi kupatuka kwa kukula kwa mapulaneti a extrasolar

Lingaliro limodzi ndiloti kupatuka kwa kukula (chigwa) kwa mapulaneti a extrasolar kumagwirizana ndi mlengalenga wa dziko lapansi. Nyenyezi ndi malo oipa kwambiri, kumene mapulaneti amawomberedwa ndi ma X-ray ndi cheza cha ultraviolet. Amakhulupirira kuti izi zidachotsa mlengalenga, ndikungotsala pang'ono pamwala. Choncho, Isaac Muskie, wophunzira wa udokotala ku yunivesite ya Michigan, ndi Leslie Rogers, katswiri wa sayansi ya zakuthambo ku yunivesite ya Chicago, adaganiza zophunzira zochitika za mapulaneti amlengalenga, omwe amatchedwa "atmospheric dissipation".

Kuti amvetsetse zotsatira za kutentha ndi ma radiation pamlengalenga wa Dziko Lapansi, adagwiritsa ntchito deta ya mapulaneti ndi malamulo achilengedwe kuti apange chitsanzo ndikuyendetsa 70000 zofanizira. Iwo adapeza kuti, mabiliyoni azaka pambuyo pa kupangidwa kwa mapulaneti, haidrojeni yokhala ndi ma atomiki ang'onoang'ono idzasowa kale.helium. Kuposa 40% ya mpweya wapadziko lapansi ukhoza kupangidwa ndihelium.

Kumvetsetsa mapangidwe ndi chisinthiko cha mapulaneti ndi chidziwitso cha kutulukira zamoyo zakunja

Kuti amvetsetse zotsatira za kutentha ndi ma radiation pamlengalenga wa Dziko Lapansi, adagwiritsa ntchito deta ya mapulaneti ndi malamulo achilengedwe kuti apange chitsanzo ndikuyendetsa 70000 zofanizira. Iwo adapeza kuti, mabiliyoni azaka pambuyo pa kupangidwa kwa mapulaneti, haidrojeni yokhala ndi ma atomiki ang'onoang'ono idzasowa kale.helium. Kuposa 40% ya mpweya wapadziko lapansi ukhoza kupangidwa ndihelium.

Kumbali ina, mapulaneti omwe adakali ndi haidrojeni ndiheliumkukhala ndi mlengalenga wokulirapo. Choncho, ngati mlengalenga udakalipo, anthu amaganiza kuti kudzakhala gulu lalikulu la mapulaneti. Mapulaneti onsewa akhoza kukhala otentha, owonekera ku radiation yamphamvu, komanso kukhala ndi mpweya wothamanga kwambiri. Choncho, kutulukira kwa moyo kumawoneka kosatheka. Koma kumvetsa mmene mapulaneti amapangidwira kudzatithandiza kudziwa bwino lomwe mapulaneti amene alipo komanso mmene amaonekera. Itha kugwiritsidwanso ntchito kufunafuna ma exoplanets omwe akuswana moyo.